WITTEMAN KRONIEK
Een kijkje in de wereld van mijn voorvaderen
en de omstandigheden waaronder zij leefden
Koos Witteman
Een fascinerend onderzoek naar de herkomst van mijn voorouders en hun leefomstandigheden. De zoektocht leidde via middeleeuwse feodale leenmannen en Leuvense patriciërs naar de Schaepweypolder in Rijswijk. Daar bleek in de 16e eeuw de oudst bekende voorvader van al mijn naamgenoten te hebben geleefd. Zijn nakomelingen oefenden in Rijswijk niet alleen beroepen uit als tuinier, boer, molenaar, bakker, grutter en kastelein, er was ook een klopje en een ordinarisbode. Ze maakten aangrijpende dingen mee tot het lot mijn voorvader naar Sassenheim voerde. Daar maakte hij kennis met de bloembollenteelt en zijn nageslacht deelde in bloei en tegentij van de ambachtsheerlijkheid bij het slot Teylingen, waar eens Jacoba van Beieren woonde. Dagloners, bloemisten, bakkers, meester metselaars en een schepen behoorden tot de familie. In de net drooggelegde Haarlemmermeer werd mijn grootvader onder erbarmelijke omstandigheden het leven geschonken door een sterke vrouw. Zij baarde elf kinderen, overleefde er zes en drie echtgenoten en was daarna nog vele jaren waardin van het jachthuis op de vroegere gerechtsberg in Voorhout. In de aldaar gelegen Boekhorstpolder speelde de meer recente familiegeschiedenis zich af in voor- en tegenspoed, met als dieptepunt de Tweede Wereldoorlog. Ik kwam opmerkelijke naamgenoten tegen en ook kon ik enkele familiegeheimen ontsluieren. Kortom, een beschrijving van een enerverende zoektocht in een andere tijd.
De kroniek vertelt de familiegeschiedenis en geeft daarbij dankzij middeleeuwse bronnen een overzicht van 700 jaar Witteman in de Lage Landen.
Het boek is verkrijgbaar in de boekwinkel van drukkerij Pumbo
Hieronder volgen het voorwoord en de inhoudsopgave van het boek.
Voorwoord
Uit historische interesse ben ik jaren geleden begonnen met het verzamelen van informatie over mijn voorouders. Louter feiten zijn vaak saai, maar inzicht in de context maakt het verleden interessant. Een onontkoombaar verleden omdat het mensen heeft gevormd tot wat ze zijn. Een gedicht dat mijn grootvader op nieuwjaarsdag 1884 als 14‑jarig boerenknechtje een jaar na het overlijden van zijn vader aan zijn moeder schreef, getuigt van een totaal andere wereld dan die van de hedendaagse jeugd. Het vergrootte mijn nieuwsgierigheid naar meer inzicht in de wereld van mijn voorouders. Uit verhalen van mijn vader en grootvader had ik al een beeld van mijn recente voorouders maar een duidelijk tijdsbeeld door de eeuwen heen ontbrak. Ik ben op zoek gegaan naar de achtergrond van personen in mijn stamboom. In wat voor tijd leefden mijn voorouders, wat voor historische gebeurtenissen vonden er plaats. Deze interesse naar mijn voorouders en hun leefomgeving heeft mij aangezet om dit boek te schrijven. Het onderzoek is nog niet af en zal ook wel nooit helemaal klaar zijn, maar na de vele uren zoekwerk wil ik het toch al publiceren. Bij nieuwe informatie kan het boek altijd worden aangevuld of herzien. Daarom houd ik mij aanbevolen voor aanvullende gegevens.
De meeste informatie heb ik gevonden in Overheidsarchieven, Regionale Historische Centra en archieven van Heemkringen in Nederland, alsmede in het stadsarchief van het Belgische Leuven. Ook de schetsen van de inmiddels overleden C.L. en A.J. Witteman over het leven van hun voorouders hebben bijgedragen. Om het leesbaar te houden heb ik gekozen voor een stamreeks als structuur. Een stamreeks is een overzicht van voorouders in rechte mannelijke lijn. Wel heb ik uitstapjes gemaakt naar opmerkelijke feiten en verwanten. Een volledig overzicht van alle nakomelingen van de oudst bekende stamvader zal de lezer niet aantreffen in dit boek. Daarvoor is het nageslacht te omvangrijk geworden. In 2007 waren er alleen al 1037 naamdragers in Nederland, weliswaar verspreid over het gehele land maar met een concentratie in en om de Bollenstreek.
Als bijlage is een genealogisch naamsregister opgenomen van personen, die afstammen van de oudst bekende stamvader en in het boek aan de orde komen.
Ik hoop met deze familiekroniek een interessante inkijk in het tijdsbeeld van onze voorvaderen en verwanten te geven.
Inhoudsopgave
Inleiding 7
Van Adam tot Witteman 9
Het ontstaan van de familienaam Witteman 15
Feodale Leenmannen 17
Patriciërs in Leuven 25
Rijswijk 31
Sassenheim 61
Vijfhuizen 85
Voorhout 95
Tijdlijn 124
Het land van onze voorvaderen 126
Enkele opmerkelijke Wittemannen 127
Bijlage:
Genealogisch naamsregister 141
Index naamsregister 156